Ρέιμοντ Κάρβερ (1938-1988), Εκεί που είχαν ζήσει, εκδόσεις Κίχλη, ποίηματα, motel

(Εφ-Συν)

Ο Ρέιμοντ Κάρβερ (1938-1988) είναι γνωστός στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό για τη διεισδυτική και κοφτερή πρόζα των διηγημάτων του. Ομως, ο Αμερικανός συγγραφέας έδειχνε στην ποίηση την ίδια αφοσίωση με την πεζογραφία. Παρ' όλα αυτά, η πρώτη του ποιητική συλλογή με τον τίτλο «Fires» κυκλοφορεί μόλις το 1983 (όταν η πρώτη του συλλογή διηγημάτων είχε ήδη κυκλοφορήσει το 1976). Και μέχρι το ξαφνικό τέλος του πενηντάχρονου βίου του από καρκίνο, θα καταφέρει να ολοκληρώσει τρεις ακόμα συλλογές· η τελευταία, «A New Path to the Waterfall», θα κυκλοφορήσει μετά τον θάνατό του, το 1989.

Στην ποίηση του Κάρβερ βρίσκουμε ένα γοητευτικό αμάλγαμα της αναμέτρησης με το παρελθόν (γνωστή η πολύχρονη μάχη του με τον αλκοολισμό), της αναψηλάφησης των οικογενειακών σχέσεων, της συντροφικότητας και γλυκόπικρων συναισθημάτων, όπως η δικαίωση, αλλά και η δίψα μπροστά στο αναπόφευκτο τέλος. Οπως χαρακτηριστικά γράφει σε έναν στίχο του: «Οπου κι αν πήγαινε εκείνη τη μέρα, βάδιζε/ μέσα στο ίδιο του το παρελθόν [...]». Στους στίχους του Κάρβερ, ακολουθούμε εκστατικά τις εναλλαγές χρόνου και χώρων και τον κυματισμό των στίχων που συνομιλούν αδιαμεσολάβητα με τα πιο μύχια συναισθήματά μας. Την ίδια στιγμή η πύκνωση και η μινιμαλιστική αποτύπωση στιγμών και καταστάσεων που χαρακτηρίζουν τα διηγήματά του υπάρχουν αυτούσια και στα ποιήματά του.

Στην υπό έκδοση ανθολογία, 57 δημοσιευμένα αλλά και αθησαύριστα ποιήματά του στεγάζονται υπό τον τίτλο «Εκεί που είχαν ζήσει» (από τις εκδόσεις Κίχλη). Τα ποιήματα αυτά διαπερνά το ίδιο αδιόρατο νήμα που διαπερνά και ολόκληρο το έργο του - υπογραμμίζεται έτσι πως τα πεζά του δεν μπορούν να προσληφθούν πλήρως αν δεν (ξανα) διαβαστούν υπό το λοξό φως των ποιημάτων του. Αλλωστε, όπως σημειώνει η Τες Γκάλαχερ στο εισαγωγικό σημείωμα της τέταρτης και τελευταίας συλλογής του: «[…] ο Ρέι χρησιμοποιούσε την ποίησή του για να τραβήξει την τίγρη έξω από την κρυψώνα της».

(Καθημερινή)

Κάποια στιγμή, η συζήτηση γυρίζει στην ποίηση. «Γράφετε ακόμα ποίηση;», ρωτούν τον Κάρβερ. «Λίγο», αποκρίνεται, «όχι όσο θα ήθελα. Θέλω να γράψω περισσότερη ποίηση. Εάν περάσει πολύς καιρός, έξι μήνες ή κάτι τέτοιο, χωρίς να έχω γράψει καθόλου ποίηση, αγχώνομαι πολύ. Ενίοτε διερωτώμαι αν έπαψα να είμαι ποιητής ή αν θα μπορέσω ποτέ ξανά να γράψω μερικά ποιήματα ακόμη». 

ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΔΟΥΛΕΙΑ [1]

Πάντα ήθελα ποταμίσια πέστροφα
για πρωινό.
Ξαφνικά, ανακαλύπτω καινούργιο μονοπάτι
μέχρι τον καταρράκτη.
Αρχίζω να βιάζομαι.
Ξύπνα,
λέει η γυναίκα μου,
ονειρεύεσαι.
Ομως, όταν κάνω να σηκωθώ,
το σπίτι γέρνει.
Ποιος ονειρεύεται;
Είναι μεσημέρι, λέει εκείνη.
Τα καινούργια μου παπούτσια
περιμένουν δίπλα στην πόρτα.
Αστράφτουν.

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΖΗΣΕΙ

Οπου κι αν πήγαινε εκείνη τη μέρα βάδιζε
μέσα στο ίδιο του το παρελθόν.
Περνούσε κλοτσώντας
μέσα από σωρούς
αναμνήσεων.
Κοιτούσε μέσα από παράθυρα
που δεν του ανήκαν πια.
Δουλειά και φτώχεια και να τους κλέβουν και τα ρέστα.
Εκείνες τις μέρες ζούσαν χάρη στη θέλησή τους,
αποφασισμένοι να είναι ανίκητοι.
Τίποτα δεν μπορούσε να τους σταματήσει.
Οχι για πολύ.

Στο δωμάτιο του μοτέλ
την ίδια νύχτα, τις πρώτες ώρες της ημέρας,
τράβηξε μια κουρτίνα.
Είδε σύννεφα
να στριμώχνονται μπροστά απ’ το φεγγάρι.
Πλησίασε πιο κοντά στο τζάμι.

Αέρας παγωμένος πέρασε
κι έβαλε το χέρι στην καρδιά του.
Σε αγαπούσα, σκέφτηκε.
Σε αγαπούσα πολύ.
Πριν σταματήσω πια να σ’ αγαπώ.

ΤΟ ΣΤΙΛΟ 

Το στιλό που έλεγε την αλήθεια
κατέληξε στο πλυντήριο
για τον κόπο του.

Βγήκε μια ώρα αργότερα, και ρίχτηκε
στο στεγνωτήριο μαζί με παντελόνια τζην
κι ένα πουκάμισο καρό.

Πέρασε μέρες
ήσυχο στο γραφείο
κάτω απ’ το παράθυρο.

Εστεκε εκεί
και σκεφτόταν πως είχε ξοφλήσει.
Χωρίς την παραμικρή βεβαιότητα
στ’ όνομά του. Δεν είχε
τη θέληση να συνεχίσει, ακόμα κι αν το επιθυμούσε.
Μα ένα πρωί, περίπου μια ώρα
πριν χαράξει, ζωντάνεψε
κι έγραψε:
«Τα νοτισμένα λιβάδια κοιμισμένα στο φεγγαρόφως».
Υστερα έμεινε ακίνητο ξανά.
Η χρησιμότητά του σε αυτή τη ζωή
σαφώς στο τέλος της.

Εκείνος το κούνησε και το χτύπησε
στο γραφείο. Υστερα το παράτησε σχεδόν.
Ομως ακόμα μια φορά, με τεράστια
προσπάθεια, επιστράτευσε τα τελευταία του
αποθέματα.

Να τι έγραψε:
«Ελαφρύ αεράκι, και πέρα απ’ το παράθυρο
δέντρα να κολυμπάνε στον χρυσαφένιο πρωινό αέρα».
Προσπάθησε να γράψει λίγο ακόμα
μα αυτό ήταν όλο. Το στιλό
σταμάτησε για πάντα να δουλεύει.
Κατέληξε τελικά
στην πυρά μαζί με
άλλα σκουπίδια.

Ωσπου πολύ αργότερα
ένα άλλο στιλό,
ένα κοινό στιλό
που δεν είχε αποδείξει πως αξίζει
ακόμα, έγραψε με ευκολία:
«Σκοτάδι μαζεύεται στα κλαδιά.
Μείνε μέσα. Μείνε ακίνητος».

 

Σημείωμα για fb

 Αποσυμπίεση με Ρέιμοντ Κάρβερ! συντροφικότητα, γλυκόπικρα συναισθήματα, βάδισμα στο παρελθόν με το βλέμμα στο μέλλον, κυματισμός στίχων, μύχια συναισθήματα.. ανακαλύψτε τον!